Turkse Tortel

In tegenstelling tot wat zijn naam lijkt aan te geven, zou de Turkse tortel oorspronkelijk uit India komen. Hij dankt zijn naam aan de witomrande zwarte halsband die om een deel van zijn kop gaat en die op de halve maan van de Turkse vlag lijkt. De Turkse tortel is slanker en lichter dan zijn naaste familielid, de stadsduif. Hij heeft een grijs-beige verenkleed dat bleker is op de buik en de flanken. Zijn zang is heel herkenbaar. Het geroekoe tijdens de balts kan weleens op de zenuwen werken: het is heel repetitief (maar kijk, als hij bij jouw in de buurt blijft hangen wil dat zeggen dat het er goed vertoeven is, want hij houdt van rustige wijken!).
De Turkse tortel is graag dicht bij mensen: ze kunnen hem bovendien het hele jaar door bewonderen want hij is sedentair. Bijzonder feit: een vrouwtje kan tot zes legsels per jaar produceren, en ze doet dat zelfs soms al terwijl ze nog de jongen van het vorige broedsel voedt. Gelukkig deelt haar partner (die meestal trouw is) het werk tijdens het broeden. Je kan in je tuin zeker een voederhuisje voor hem plaatsen. Hij zal die met veel plezier bezoeken als er granen en zaadjes te vinden zijn.

Vink

De vink is een middelgrote zangvogel met een bont verenkleed. Je herkent hem makkelijk aan de witte strepen op zijn vleugels en aan zijn kegelvormige bek. Het mannetje valt op door zijn asblauwe kruin (bovenkant van de kop) en oranje onderzijde.
Net zoals staartmezen bouwen vinken ongelofelijk complexe nesten. Om dat architecturale hoogstandje te creëren vliegt het vrouwtje duizenden keren af en aan met bouwmaterialen. Mijnheer vergezelt haar soms maar helpt geen poot want zijn voltijdse taak bestaat uit het verdeigen van het territorium ... Wat had je gewild? Je kan niet alles doen!
In de winter verlaat de vink graag bossen en struwelen om landbouwgebieden te verkennen. Hoewel hij redelijk schuw is, kan hij in je tuin verpozen voor een stop in je voederhuisje om er enkele zaadjes te smullen (als er geen andere vogels aanwezig zijn tenminste).

Zanglijster

De zanglijster is een middelgrote zangvogel uit de familie van de lijsterachtigen met een mooi verenkleed: de bovendelen kastanjebruin en de borst gevlekt crèmewit.
De zanglijster draagt niet toevallig die naam! Zijn gefloten en geblazen zang bestaat uit heel gevarieerde melodieën die ver dragen en die tot de mooiste behoren die je in onze bossen kan tegenkomen ... vooral wanneer hij het einde van de winter aankondigt (de zanglijster is een gedeeltelijke trekvogel, die in het begin van de lente bij ons terugkeert). Een bijzonderheid van de zanglijster: de techniek die hij gebruikt om zich te voeden! Wanneer er geen vruchten of wormen zijn (wanneer de bodem te droog of bevroren is) schakelt de hij over op slakken: daarbij verbrijzelt hij hun huisjes op een steen of een boomwortel die hij als aambeeld gebruikt.

Putter

De putter is niet gewoon elegant, hij is magnifiek! Zijn verenkleed is een afwisseling van wit, rood, geel, zwart en bleekbruin. Net als een zwaluw heeft hij een mooie zwart-wit gevorkte staart. Zijn kegelvormige bek is ideaal om bepaalde zaadjes uit planten te peuteren zoals die van de distel (zijn bijnaam is dan ook de distelvink!). Deze kleine zangvogel leeft in groep en gaat met zijn soortgenoten - soms tientallen tegelijk - op zoek naar voedsel, vooral zaadplanten. Dat doen ze tot het begin van de lente. Dan ontbinden de groepen zich en kiezen koppeltjes een territorium om te nestelen. Vergeet snoeischaar en grasmaaier: de putter verkiest 'wilde' tuinen waar hij volop zaadjes van distels en kaardebollen of pissebedden aantreft. Als hij zich in jouw tuin op het gemak voelt, zou hij zelfs nu een dan een uitstapje wagen naar je voederhuisje om zaadjes en pinda's te proeven. Het loont niet om een nestkast op te hangen: het comfort van zijn verzorgde nestje, binnenin bekleed met een donsdeken gemaakt van planten, wol of pluimen, is ongeëvenaard.

Waterhoen

Het waterhoen lijkt eigenlijk meer op een eend dan op een kip! Hij heeft lange poten (zonder zwemvliezen) en een zwart verenkleed dat op de bovenste gedeelten naar sepiabruin neigt en een witte band op de flanken. Zijn scherpe bek is felrood met een gele tip. Zoals het een watervogel betaamt, steekt het waterhoen zijn hoofd onder water (of duikt hij zelfs helemaal onder) om zijn eten te zoeken (weekdieren, wortels van waterplanten, ...), maar hij is net zo tevreden met zaadjes die hij onder drijvend blad wegscharrelt. Om het nest te bouwen draagt iedereen zijn steentje (of strootje) bij! Mijnheer verzamelt het materiaal (planten rond de waterpartij) en Mevrouw bouwt. Ook het broeden doen ze samen ... en als het water tijdens die periode stijgt, wordt het nest gewoon verhoogd! Hoewel het waterhoen onverschrokken lijkt bij het verdedigen van zijn territorium (soms kost een gevecht met een soortgenoot hem een teen!) is hij eigenlijk heel schuw. Je zal hem dus discreet moeten observeren, anders spurt hij snel weg om zich tussen de oeverplanten te verschuilen.

Heggenmus

De heggenmus is een zangvogel met een bruin verenkleed met zwarte strepen. Hij kan wat aan een ... huismus doen denken maar is er toch makkelijk van te onderscheiden door zijn dunne bek. Zijn kop, nek en borst zijn muisgrijs, zijn flanken zijn roestbruin gestreept, terwijl zijn bovenkant bruin is met zwarte strepen.
De heggenmus is een schuwe vogel die je toch vaak kan zien wanneer hij op de grond rondspringt op zoek naar insecten, of in de lente wanneer hij zijn lied aanheft boven in een struik, een boom of op een stroomkabel. Het liefdesleven van de heggenmus? "It's complicated", zou Facebook zeggen ... Hij is polygaam en paart aan de lopende band. Deze rare vogels bezetten soms een territorium als koppel maar ook wel eens als groepen van drie of vier vogels van uiteenlopende geslachten.
Heggenmussen bezoeken slechts zelden voederhuisjes. Het heeft ook geen zin om in een nestkast te investeren: het vogeltje verkiest de Spartaanse luxe van struikgewas of kreupelhout om er te nestelen.

Spreeuw

De spreeuw is een middelgrote vogel met een spitse gele bek en een glanzend zwart verenkleed vol blauwe, groene en paarse weerschijnen. Wanneer hij op het eind van de zomer ruit, worden de uiteinden van zijn veren bleker, waardoor hij er bontgekleurd gaat uitzien. Dat effect verdwijnt naarmate de pluimen uitvallen. De spreeuw leeft in grote groepen en gebruikt voortdurend zijn gevarieerde zang om in contact te bljven met zijn soortgenoten. Hij imiteert uitstekend de zang van andere vogels ... en het geluid van bepaalde voorwerpen zoals gsm's of deurbellen!
De spreeuw is ook gekend voor zijn magnifieke luchtballetten. Groepen die vaak uit honderden vogels bestaan, veranderen gelijktijdig van richting en kolken als dichte wolken in de hemel rond. Als er een roofvogel nadert, neemt de spreeuwenwolk de vorm aan van een compacte bol. Net als kippen zoeken spreeuwen hun voedsel door voortdurend op de grond te pikken. En toch komt hij graag bij jou eten als je hem brood of etensresten aanbiedt (wees voorbereid op meerdere bezoekers want de spreeuw komt nooit zonder gezelschap!).

Zwartkop

Zoals zijn naam aangeeft, heeft de zwartkop een zwarte kruin, die vaak als een kuif rechtstaat! We hebben het hier wel enkel over de mannetjes, want de kruin van de vrouwtjes is veeleer roestbruin. De rest van het verenkleed is grijsbruin bovenaan en bleekgrijs onderaan, met een zwarte bek. De zwartkop is een middelgrote vogel met een krachtige fluitende zang die hem de bijnaam 'Maartse nachtegaal' opleverde. Zwartkopkoppels bouwen hun nest samen, en doen dat op 2 à 5 dagen tijd.
Het nest zit verstopt in het groen op 1 tot 3 meter hoogte, en is gemaakt uit twijgjes en planten, meestal samengebonden met spinnenrag en binnenin bekleed met vezels en haren.
Tijdens zachte winters - iets wat met de klimaatopwarming steeds vaker zal voorkomen - is de zwartkop sedentair. In koude winters migreert hij naar het zuiden. De zwartkop bezoekt 's winters geen voederhuisjes: hij smult liever van klimop- of maretakbessen.

Winterkoning

Dit springerige zangvogeltje heeft een beige/roestbruin verenkleed en een lange, dunne, licht gekromde bek. Hoewel hij moeilijk waar te nemen is omdat hij heel schuw is, kan je hem herkennen wanneer hij geland is, aan zijn ronde silhouet en zijn staartje dat voortdurend opwipt. De winterkoning bouwt een bolvormig nest, vaak aan een rotswand of een muur bevestigd. Hij doet niets liever dan holtes, spleten en barsten verkennen! Ook houtstapels of struikgewas verleiden hem, tenminste als hij er discreet kan inglippen.
Hij kan heel luid zingen: tot 95 decibel! Nogal een prestatie voor zo'n kleine klankkast. Die vocale kwaliteiten zijn heel nuttig in het liefdesseizoen. In de lente bouwt Mijnheer winterkoning immers meerdere nesten, waarnaast hij een lied zingt om een of meerdere vrouwtjes te lokken voor een bezoekje.
Als Mevrouw winterkoning overtuigd is, zal ze er een pluim achterlaten als teken van goedkeuring, en later zal ze er intrekken om kleintjes groot te brengen ... terwijl Mijnheer, een veelwijver, andere dames het hof maakt!
Hoewel de winterkoning je tuin kan bezoeken, zal hij niet in een voederhuisje langskomen en slechts zelden nestkastjes bewonen.

Gele Kwikstaart

Er zijn heel wat ondersoorten van de gele kwikstaart. Die zijn echter niet eenvoudig te onderscheiden, omdat enkel de kleur van de nek en kop wat variëren. Wat ze allemaal gemeenschappelijk hebben: een olijfgroene rug, felgeel aan de onderkant en een diepolijfgroene/zwarte staart met witte uiteinden. Opgelet! Jonge exemplaren hebben dat mooie, zo karakteristieke verenkleed nog niet, en kunnen vaak verward worden met jonge witte kwikstaarten. Net als zijn familielid, de witte kwikstaart, is deze zangvogel een trekker, die onze streken op het eind van de zomer verlaat voor de Sahara, om pas in april/mei terug te keren. Het is een sociaal dier: het verplaatst zich in groep. Zinloos om een nestkastje voor hem op te hangen: de gele kwikstaart maakt zijn donzige nest liefst op de grond, verstopt in de vegetatie. Het heeft evenmin zin te investeren in een voederhuisje: de gele kwikstaart vangt graag insecten en spinnen op de grond ... of zelfs in volle vlucht!

Witte Kwikstaart

De witte kwikstaart is een middelgrote zangvogel met een verenkleed dat bestaat uit grijschakeringen, wit en zwart (die laatste kleur vind je vooral bij het mannetje: de kruin, de bef en de rug). Hij is heel herkenbaar aan zijn lange staart die voortdurend op en neer gaat ... vandaar zijn naam. De witte kwikstaart is een trekvogel die tussen het eind van de zomer en het begin van de lente het warme zuiden opzoekt (streek rond de Middellandse Zee, Afrika), samen met zijn soortgenoten, in wiens gezelschap hij graag vertoeft. Qua huisvesting doet de witte kwikstaart niet moeilijk. Hij bouwt zijn nest in elke holte binnen pootbereik: spleten in muren, onder een dak, een brug, langs een waterloop, enz.
Eenmaal de plek is gekozen moet er enkel nog opgevuld worden met wol, bladeren, mos en pluimen. Als het op voedsel aankomt, moeten insecten zich zorgen maken als de witte kwikstaart in de buurt is! Deze kwieke en behendige vogel kan zijn prooien grijpen op de grond, aan het wateroppervlak of zelfs ... in volle vlucht!

Boomklever

De boomklever is makkelijk te herkennen aan zijn piratenbandana, zijn lange spitse bek en zijn verenkleed: de bovenste delen van zijn lijf zijn blauwgrijs, de onderzijde is oranjerood.
De boomklever is een echte boomacrobaat: hij kan een stam in elke richting bewandelen, zelfs met de kop naar beneden. Nog een bijzonderheid van deze soort: om zijn nest (dat zich in muurholtes of boomgaten bevindt) te beveiligen tegen indringers, metselt de boomklever zelf een smalle ingang met modder of mest. Mijnheer en Mevrouw boomklever zijn erg trouw. Bovendien zijn ze standvogels (ze blijven op dezelfde plaats wonen).
Aangezien ze het hele jaar door in hun bos aanwezig zijn, verstoppen ze er hun voedselbuit (eikels, hazelnoten, ...) in boomspleten voor in tijden van schaarste. De boomklever bezoekt nestkasten (Ø34mm) en voederhuisjes wanneer er genoeg bomen in de buurt zijn. Hij eet bijzonder graag zonnebloemzaadjes, gedroogde vruchten en vet.

Groene Specht

Net als de grote bonte specht behoort de groene specht tot de familie van de spechten die langs boomstammen omhoogklimmen en er met hun stevige, spitse bek in hakken een nest te graven. Om zich te voeden beschikt de groene specht over een hightechwapen: zijn ongewoon lange (ongeveer 10 cm), kleverige tong vol haakjes! Daarmee kan hij mieren en hun larven uit de grond peuteren en zichzelf een viersterrenmaal serveren! Zijn pluimage is hoofdzakelijk groen, met gele, witte en grijze stukken op bepaalde lichaamsdelen. Rond zijn ogen zit een zwart masker, zijn buik is grijzig en zijn kruin (bovenkant van de kop) is felrood. Ondanks zijn exotische looks is hij inheems (dat wil zeggen: hij is van bij ons!). Zijn roep, een soort "kiaaaak", vaak repetitief, hoor je van ver. Maar je moet jezelf bij hem uitnodigen, want hij toont slechts weinig belangstelling voor een bezoek aan nestkasten of voederhuisjes in je tuin ...

Grote Bonte Specht

De grote bonte specht behoort tot de familie van de spechten die, net als Woody Woodpecker, langs boomstammen omhoogklimmen en er met hun stevige, spitse bek in hakken om insecten te vinden. De grote bonte specht kan trouwens een boom behameren aan 15 slagen per seconde (tof voor de buren!). Zijn verenkleed is zwart-wit, behalve zijn buik en nek die rood zijn. Hij is tegen wegwerpnesten: de grote bonte specht gaat helemaal voor duurzaamheid. Daartoe hakt en graaft hij (vooral het mannetje) door middel van zijn bek een holte in een stam of tak. Het duurt enkele weken om het verhoopte resultaat te bereiken (ongeveer 30 cm diepte) ... Om wat rendement te halen uit dit werk van lange adem, wordt het nest vele jaren gebruikt. In de winter bezoekt de grote bonte specht voederhuisjes. Hij stelt vooral vet, gedroogde vruchten en pinda's op prijs. Tip: prop wat noten in boomspleten, de specht zal dolblij zijn.

Vlaamse Gaai

De Vlaamse gaai is een grote, redelijk makkelijk te herkennen zangvogel. Zijn lijf is voornamelijk bruin-beige-roze. Hij heeft een felblauwe vlek op de vleugels en een mooie zwarte snor onder de ogen. Zijn kruin (bovenkant van de kop) is zwartgestreept en staat soms recht als een kuif.
Hij is dol op eikels en steekt er grote hoeveelheden van weg op verschillende verstopplaatsen. Zo heeft hij altijd een voorraadje achter de hand. Hij begraaft bijvoorbeeld zijn buit op een beschutte plek en onthoudt herkenningspunten (stenen, takken, ...) in de buurt om ze gemakkelijk terug te vinden.
Wat een slimme gaai! Net als de ekster is hij evenwel een omnivoor (hij eet zowel dieren als planten) en vergrijpt ook hij zich soms aan eieren en kuikens van kleine zangvogels.
Hij behoort weliswaar tot de zangvogels maar hij is meer een schreeuwvogel. Zijn repertorium van hese en soms onaangename schreeuwen is tamelijk breed (ze dienen onder meer als alarmkreet als er een indringer in zijn gebied komt). Bijzondere vermelding: de Vlaamse gaai kan de roep van andere kraaiachtigen en zangvogels nabootsen.

Ekster

Je hebt deze grote vogel met zijn wit-zwarte veren met een blauwachtige schijn ongetwijfeld al vaak gezien terwijl hij fladderend vliegt of door de tuin hupt.
De ekster heeft een nogal kwalijke reputatie! Men zegt dat hij steelt (maar dat valt nog te bewijzen) en dat hij meedogenloos is omdat hij de eieren en jongen van kleinere vogels binnenspeelt. Maar laten we niet te vlug oordelen, want net zoals onze teerbeminde huiskat op meesjes jaagt, doet de ekster niets anders dan de rol spelen die Moeder Natuur hem heeft toebedeeld.
De ekster is een luidruchtig geval! Hij grijpt elke kans aan om te kwebbelen. Zijn repetitieve roep hoor je al van ver. Hij slaat er alarm mee wanneer hij roofdieren opmerkt.
De ekster is geen grote avonturier: hij is trouw in de liefde en honkvast. Als je hem in je tuin in een voederhuisje wilt zien langskomen, zorg dan zeker voor brood, fruit, noten, granen of vlees.

Roodborstje

Het roodborstje is makkelijk te herkennen dankzij de grote dieporanje vlek die van op zijn voorhoofd tot onder zijn borstkas loopt. Als een ware matador toont het zangvogeltje zijn borst, om indringers te waarschuwen die zijn territorium betreden.

Het roodborstje is allesbehalve schuw: wanneer hij bijvoorbeeld voedsel zoekt, komt hij dicht in de buurt van mensen. Maar mispak je niet aan zijn bollige silhouet met grote lieve ogen: als het roodborstje zijn plekje verdedigt, is hij een echte gladiator, die een gevecht op leven en dood kan voeren met zijn soortgenoten. Het roodborstje is een bonvivant die vooral gesteld is op meelwormen, bessen, rozijnen, insecten en zaadjes maar ook ... boter! Aarzel dus niet om een voederhuisje voor hem te plaatsen of gewoon zijn lievelingskost op de grond te strooien ... waar het droog is!

Staartmees

Spoiler alert! De staartmees is geen mees! Hij behoort niet tot de familie van de echte mezen, maar vormt een eigen familie, die van de staartmezen. Dit kleine ronde zangvogeltje heeft een heel lange zwart-witte staat. De staartmees is een volleerde bouwer! Hij kan een zeer groot bolvormig nest bouwen (samengesteld uit mos, korstmos en spinnenrag), met een kleine opening opzij. De binnenkant is bekleed met honderden (zelfs duizenden) pluimpjes. Met een zo donzig nest blijft men uiteraard graag thuis, dicht bij het gezin! De staartmees migreert dus niet en woont het hele jaar op dezelfde plek. Geen probleem om de winter te overleven: hij blijft warm door gezellig tegen zijn soortgenoten aan te kruipen. Een nestkast voor hem ophangen heeft geen zin: die kan nooit zijn architecturale streven evenaren ... maar voederhuisjes worden bij koud weer druk bezocht.

Koolmees

De koolmees verschilt van zijn familielid de pimpelmees door zijn zwarte kruin (bovenkant van de kop) en door de das (een lange zwarte lijn) die doorloopt over heel zijn buik. Het is ook de grootste van de bij ons voorkomende mezen. De koolmees is een echte operaster met een bereik van een veertigtal noten. Wanneer hij zingt, lijkt hij te kwetteren. Hij is ook een topsporter. Wanneer ze hun jongen voeren, kunnen de ouders dagelijks zowat 500 keer af en aan vliegen om smakelijke insecten te vinden. Het is een holenbroeder, wat wil zeggen dat hij zijn donzige nest in allerlei holtes bouwt. De koolmees is dolblij met een nestkast in je tuin (de ingang moet een diameter van +/- 3,4 cm hebben) ... en als je nog een voederhuisje en drinkbak in de buurt zet, is het helemaal een paradijs!

Pimpelmees

De pimpelmees is een van de sterren van onze tuinen en parken. Hij wordt vaak verward met de koolmees, waarvan hij zich onderscheidt door zijn blauwe kruin, terwijl die van de koolmees zwart is.
Naargelang het seizoen voedt deze zangvogel zich met insecten, spinnen, rupsen en larven, of kiest hij voor een meer plantaardig dieet met zaden, vruchten of bessen. In de winter stelt hij bijzonder rietlanden op prijs, waar zijn provisiekast verstopt zit. Pimpelmezen zijn monogaam. Ze maken hun nest en stichten een gezin met één enkele partner ... maar soms hebben ze wel eens een buitenechtelijk avontuurtje! Hoewel wij het niet met het blote oog kunnen zien, heeft het mannetje een kuif met ultraviolette kleuren. Vrouwtjes vallen er als een blok voor! Je hebt veel kans om een pimpelmezenfamilie in je tuin te krijgen als je een geschikte nestkast ophangt (de ingang moet tussen 2,5 en 2,8 cm diameter zijn).